Spelen met maskers – jezelf zijn in contact met anderen

Tijdens deze bijeenkomst van het IdeeAteljee spraken we met elkaar over het thema ‘maskers’. Wat betekent het om jezelf te zijn? Wanneer zet je een masker op, en waarom?

1. Persoonlijke ervaringen: aanpassen, maskers en jezelf verliezen
Veel deelnemers herkennen hoe makkelijk je je aanpast aan anderen – vaak vanuit een diep verlangen erbij te horen.

"Ik heb niet altijd zin in iets, maar zet soms toch een opgewekt masker op, ook al voel ik dat niet. Het beschermt me. Ik word er wel moe van. Het kost energie."
Dit laat zien hoe een masker soms noodzakelijk voelt om in een groep te functioneren, maar dat het ook ten koste kan gaan van je energie.
"Als er een reactie van mij wordt gevraagd, heb ik moeite om mezelf te laten zien. Het is altijd mijn wens geweest om deel uit te maken van een groep."
"Ik wilde de lieve vrede bewaren. Confrontatie maakt me angstig."
"Heel lang paste ik me aan. Ik was een pleaser. Toen werd ik dwars. En nu ik voor mezelf durf te staan, vind ik het niet meer erg om me aan te passen."
Deze zin toont een groeibeweging: eerst aanpassen, dan verzetten, en dan bewust kiezen. Dat is een belangrijk teken van persoonlijke ontwikkeling.
"Ik deed niet alsof, maar het voelde voor mij echt zo. Ik was een kameleon."
Herkenbaar voor velen: je past je zó aan dat je vergeet wat je zelf eigenlijk voelt of vindt.

2. Maskers als bescherming of sociale rol
Niet alle maskers zijn negatief. Soms helpen ze juist om contact te maken of een situatie te doorstaan.

"Een masker geeft ook bescherming."
"Als een masker bij je past en je maakt het je eigen, je voelt er iets bij, wordt het echt."
"Ik heb een masker nodig gehad om daar te komen."
"Soms zeg ik maar dat het goed gaat om geen gedoe te hebben."
"Binnen vriendschap wil ik eerlijk zijn, want dan heeft het waarde."
"Je moet niet vanuit angst je masker op doen, maar soms om het contact makkelijker te maken."
"Is het authentiek als je in je eigen masker gelooft?"
Diepe vraag die laat zien hoe identiteit en rol kunnen versmelten.
"Ik vraag altijd: wil je een eerlijk antwoord of een politiek correct antwoord?"

3. Wijsheid: groeien door eerlijkheid
Verschillende uitspraken laten zien dat je steviger wordt door trouw te blijven aan wat je voelt.

"Door eerlijk te blijven in plaats van maskers te dragen word je steviger."
Wijsheid: eerlijkheid als bron van innerlijke kracht.
"Je moet voor de waarheid gaan, anders verraad je jezelf."
"Tegelijk moet je open blijven staan voor dat het anders in elkaar kan zitten. Anders ben je niet trouw aan proberen de waarheid te vinden."
Wijsheid: trouw zijn aan jezelf én openstaan voor de ander.
"Door niet toe te geven aan wat niet waar is voor mij voel ik me één."

4. Het lichaam liegt niet
Maskers voelen niet alleen psychologisch zwaar, ze werken ook fysiek door.

"Geen masker hebben kost minder energie. Een masker ophouden is hard werken."
"Ik was een slecht acteur. Als ik me ongemakkelijk voelde, straalde ik dat uit."
"Ik was niet in auto's maar in dinosauriërs geïnteresseerd."
Wijsheid in eenvoud: jezelf zijn begint vaak met trouw zijn aan wat je leuk vindt.

5. Maskers en maatschappelijke verwachtingen
Veel deelnemers gaven aan dat er in de samenleving veel 'nepgedrag' is – soms uit beleefdheid, soms uit sociale druk.

"Er zijn veel nep gewoonten in de samenleving, zoals drie kusjes geven en dan met afstand."
"Nep zijn is normaal. Als je dat niet bent, val je op."
"We leven in een samenleving, een staat. Daar verbind ik ‘statisch’ aan. Een masker maakt je gezicht statisch."
Interessante symboliek: het masker als verharding van expressie.
"Een hulpverlener die zegt: ‘wat kan ik voor je doen?’ voelt nep. Zo'n aangeleerde truc."

6. Kritiek op zelfhulp en aangeleerde technieken
Sommigen uitten zich kritisch over trucs en methodes die op verbinding lijken maar die niet echt voelen.

"Ik volg nu een NLP-cursus. Dat voelt nep. Je plaatst de uiterlijkheden boven het wezenlijke."
"Ik heb ooit een cursus versieren gevolgd. Dat lukt dan wel, maar het voelde niet echt."
"Veel psychologische trucs zijn afgekeken van iemand die écht was. Maar de essentie ontbreekt."

7. Geloof, principes en waarheid
Een aantal mensen benoemde dat hun waarden of geloof leidend zijn.

"Ik ben gelovig. Dan wordt gezegd: als je in het klein liegt, lieg je ook in het groot."
"Het gaat erom aan welke principes je trouw bent."
Wijsheid: trouw aan waarden geeft richting in lastige keuzes.
"Het is ook de vraag of je eerlijkheid is gebaseerd op waarheid. Het is jouw waarheid, dus eigenlijk een geloof."

8. Kwetsbaarheid en persoonlijke groei
Er is veel gedeeld over hoe je kunt groeien door jezelf te zijn – ook als dat ongemak of afwijzing oproept.

"Toen mijn maskers af gingen, ging het te snel voor de omgeving. Toen moest ik ze weer even opzetten."
"Ik heb steeds minder maskers nodig. Dat zie ik als persoonlijke groei."
Wijsheid: Je groeit door stap voor stap los te laten wat je niet meer dient.
"Je krijgt een steeds krachtigere uitstraling naarmate je meer jezelf wordt. Je trekt andere mensen aan."
"Als jij niet meer de boel opruimt om de vrede te bewaren, moeten anderen het doen."

9. Sociaal contact en het zoeken naar balans
Veel uitspraken gaan over het zoeken naar de juiste verhouding tussen jezelf zijn en contact houden.

"Ik knik maar als ik weet dat die ander het niet begrijpt."
"Ik zeg: ik denk er anders over, maar wil er nu niet op ingaan. Als je dat wel wilt, moeten we er tijd voor uittrekken."
"Ik ben vaak een criticus. Dan worden mensen boos. Dat raakt me."
"Is het ook niet gezond om je een beetje aan te passen?"
"Als je eerlijk kritiek geeft, komt een compliment ook eerlijk over."

10. Wie ben je, en mag dat er zijn?
Sommige deelnemers gaven voorbeelden van hoe identiteit samenhangt met rollen, verwachtingen of afwijking van de norm.

"Een autistisch persoon is autonoom. Heeft geen masker. Dat is niet ziek zijn, maar heel erg jezelf zijn."
"Ik ben misschien anders, maar dat is ok. Je hoeft niet aardig gevonden te worden."
"Wees dat buitenbeentje maar. Juist in je gekke kantjes zit iets moois."
Wijsheid: durven afwijken als kracht.
"Je kan ook weer een masker op hebben dat je zogenaamd authentiek bent."
Wijsheid: zelfs echtheid kan een rol worden. Eerlijkheid vraagt voortdurende zelfreflectie.

Tot slot
Deze bijeenkomst bracht veel perspectieven samen. Maskers zijn niet per definitie fout – ze kunnen functioneel zijn, beschermen, en zelfs richting geven. Maar wanneer ze ons vervreemden van wat we voelen, kosten ze energie. Dan is het waardevol om ze te onderzoeken, en waar mogelijk los te laten. Zoals een deelnemer zei:

"Je krijgt een krachtigere uitstraling naarmate je meer jezelf wordt."