Zijn dromen bedrog?

In het ideeAteljee spraken we over fantasie. Sommige mensen gebruiken fantasie om aan de realiteit te ontsnappen. Maar het kan ook anders: fantasie kan je helpen om in beweging te komen. In deze workshop ontdekten we hoe verbeelding een energiebron kan zijn.

Samen onderzochten we:

Wat is fantasie voor jou?
Wanneer helpt het?
Wanneer werkt het tegen?
En hoe kun je fantasie gebruiken om iets kleins in beweging te zetten?

1. Fantasie begint bij jezelf
Sommige deelnemers herkenden hoe belangrijk het is om je fantasie persoonlijk te maken.

“Je moet een visualisatie dicht bij jezelf houden. Voel wat bij je hoort, past en werkt bij jou.”
Deze uitspraak toont wijsheid: als iets goed voelt, past het beter bij wie je bent. Dan is het makkelijker om in actie te komen.

2. Van binnen naar buiten: fantasie als voorbereiding op een stap
Veel deelnemers gebruiken fantasie om vooruit te denken en moed te verzamelen.

“Ik heb voor mezelf de hele week herhaald dat ik hier vrijdag naar toe zou gaan. Toen ik er eenmaal was, was het heel makkelijk. Er was een vrij pad ontstaan.”
Dit is een voorbeeld van wijs handelen: je maakt de stap al in je hoofd, en dan voelt het in het echt minder zwaar.

“Als ik depri ben blijf ik in bed hangen. Dan motiveert het me om te denken: ‘Het was lekker geweest als ik eruit was gegaan’, met het beeld van het zonnetje op mijn gezicht.”

Ook deze uitspraak is herkenbaar voor velen. De zon op je gezicht als beeld kan een klein lichtpuntje geven op een somber moment.

“Ik was heel ziek, maar ik zei tegen mezelf dat ik gezond was. Ik zag mezelf vrolijk zitten bij mijn familie.”
Dit laat zien hoe krachtig verbeelding kan zijn als je je rot voelt. Je laat jezelf alvast zien in een toekomst waar je weer beter bent.

3. Fantasie en volwassenheid: een balans vinden
Fantasie voelt soms kinderlijk, en dat mag. Maar er is ook een zoektocht naar balans.

“Wijs je fantasie niet af als kinderachtig, maar wees wel bereid deze uit te bouwen naar een meer volwassen vorm. Je mag kind zijn, maar de afwas moet ook gebeuren.”
“Dat is voor mij heel moeilijk, want mijn kind is koning. Mijn moeder was ook zo. Ze deed heel snel het huishouden, want dan kon ze daarna lekker lezen.”
Deze persoonlijke verhalen tonen kwetsbaarheid en herkenning. Er zit wijsheid in het idee dat je zowel mag dromen als moet zorgen voor je dagelijkse leven.

4. Fantasie beïnvloedt je brein én je gedrag
Sommige deelnemers gebruiken verbeelding heel bewust.

“Ik doe ook wel aan rescripting. Je herhaalt vervelende situaties dan op zo’n manier dat het alsnog goed afloopt. Je hersenen maken op den duur geen verschil tussen fantasie en realiteit.”
Deze uitspraak sluit aan bij wetenschappelijke inzichten. Als je een situatie vaak op een fijne manier voorstelt, kan je lichaam daar op reageren alsof het echt zo is.

“Het is ook goed om tegenwicht te bieden aan ‘negativity-bias’. Je hebt bijvoorbeeld drie goede gesprekken gehad, maar een twijfelachtige opmerking blijft je bij.”
Deze opmerking laat zien dat fantasie ook gebruikt kan worden als correctie op negatieve gedachten. Wijsheid zit hier in het bewust kiezen waar je aandacht aan geeft.

5. Fantasie en culturele of opvoedkundige belemmeringen
Soms komt er schaamte of schuldgevoel bij kijken, bijvoorbeeld door opvoeding of culturele normen.

“Soms raak je geblokkeerd door regels uit je opvoeding, geloof, cultuur. Je voelt schaamte of schuld als je er tegenin gaat. Als ik bezig was met tekenen of schilderen, was ik volgens mijn ouders een kind waar niets van komt. Dan verstop je het een beetje. En bespreek je het ook niet.”

Deze uitspraken tonen hoe moeilijk het kan zijn als je niet kunt delen wie je bent. Toch zit er ook groei in dit verhaal:
“Op een gegeven moment durfde ik wel mezelf te zijn. Ik dacht: je doet het voor jezelf. En als ik me goed voel, ben ik ook een beter mens voor anderen.””

Dit is een mooi voorbeeld van een persoonlijke struggle én innerlijke wijsheid. Het besef dat zorgen voor jezelf ook goed is voor je omgeving, helpt bij het overwinnen van innerlijke belemmeringen.

6. Fantasie als helende kracht in contact met anderen
Een deelnemer vertelde over een visualisatie die zij deed ná een ontmoeting:

“Ik stuur die ander een kleur die hij nodig heeft. Ik geef de persoon terug wat bij die persoon hoort en ik neem terug wat bij mij hoort.”
Ze vertelde hoe deze oefening zelfs een nare ontmoeting in de metro veranderde in iets zachts: “Even later viel mijn tas en raad eens wie mij hielp.”
Hierin schuilt de wijsheid van energetisch loslaten én open blijven voor onverwachte verbinding.

7. Fantasie, trauma en reizen naar je wortels
Een deelnemer vertelde openhartig over het verlangen om naar zijn geboorteland te reizen:
"Ik wil op reis naar mijn land van herkomst, Colombia. Ik heb de tip gekregen om te fantaseren dat ik er al op reis ben geweest. Dan voel ik nog weerstand. Ik ken het land en de cultuur niet. Ik ben geadopteerd. Ik kom uit een weeshuis. Waarschijnlijk ben ik te vondeling gelegd. Ik heb een vage notie dat er geen leuke dingen zijn gebeurd, ik heb littekens. Ik herinner me dat ik mee moest doen met taken in het weeshuis. Om de angst tegemoet te treden ben ik meerdere keren naar een reisbureau geweest. Ik heb aangegeven dat ik niet gelijk wil boeken. Ik heb eerst veiligheid en geborgenheid nodig, even rustig praten. Het voelt alsof ik voor het eerst naar de kleuterschool ga. Dan vraag ik of mensen een stukje met me mee kunnen lopen."
Deze bijdrage liet zien hoe fantasie én actie samen kunnen gaan met zelfzorg, verwerking en moed.

8. De rol van contact: je hebt de juiste mensen nodig
“Waar het vooral om gaat is dat het contact echt moet zijn. Tijdens mijn eerste bezoek aan het reisbureau zat er een achttienjarige. Daarvan kan je niet verwachten dat die het begrijpt.”
Deze opmerking raakt aan iets groters: fantasie kan pas groeien als je gezien wordt in wie je bent. Daarvoor is veilig, echt contact nodig.

Tot slot: wat maakt deze uitspraken wijs?
De wijsheid in deze workshop zit in:

Het durven voelen wat bij je past.
Het in beeld brengen van wat je verlangt.
Het stapje voor stapje benaderen van iets wat moeilijk is.
Het toelaten van hulp.
Het vertrouwen op de kracht van je verbeelding.

Wat leren we van deze ervaringen?
Fantasie is geen vlucht uit de werkelijkheid. Het is een wegwijzer. Een zachte manier om te ontdekken wat belangrijk voor je is. Soms helpt het je een moeilijke stap te zetten. Soms verzacht het je pijn. En soms brengt het iets nieuws in je leven.

Zoals iemand zei:

“Je doet het voor jezelf. En als ik me goed voel, ben ik ook een beter mens voor anderen.”
Dat is misschien wel de kern van Ervaringswijzer.