Kunst Met Een Verhaal

Vincent
Zou het de zoveelste Van Gogh imitator zijn? vraag je je in eerste instantie af. Bij een museumbezoek zie je al gauw dat het om mooi, integer werk gaat van een kunstenaar met een dramatisch levensverhaal. Vooral door de grote formaten van de schilderijen, de ruwe textuur van de verf, en aantrekkelijk coloriet kan zijn kunst ronduit indrukwekkend genoemd worden. Er zijn tal van overeenkomsten met Vincent Van Gogh. De korte levensloop: Matthew Wong is maar 35 geworden en Van Gogh 37. Beiden waren late starters met een korte maar zeer productieve artistieke periode: Van Gogh tien jaar en Wong zeven jaar. Beide kunstenaars kampten met mentale problemen. Van Gogh kreeg veel support van zijn broer en schreef talloze brieven. Wong werd gesteund door zijn moeder, schreef gedichten en had via sociale media veel contact met kennissen en mensen uit de kunstwereld. In feite was hij beter in digitale contacten dan die in het dagelijks leven.

Dagboek
Er is ook een essentieel verschil: Van Gogh stond in het veld achter zijn ezel, en schilderde altijd naar de werkelijkheid die hij voor zich zag. In de verbeelding daarvan kon hij zijn gevoelens kwijt. Een bekend voorbeeld daarvan is zijn 'Korenveld met Kraaien', waaruit een onheilspellende  gevoel  spreekt. Daarentegen bevond Wong zich in een lege kamer met louter zijn verfspullen en er was daar niets voor handen wat hem direct kon inspireren. Hij schilderde landschappen van zijn geestesgesteldheid, voortvloeiend uit zijn gevoel, fantasie en herinnering. Alles wat hij dagelijks meemaakte nam hij mee in zijn werk, een soort geschilderd dagboek van zijn geest. 

Spons
Wong had een aantal mentale problemen. Hij noemde ze een monster waar hij dagelijks mee te maken had. De kunstenaar had last van depressies en angstaanvallen, bovendien leed hij aan een vorm van autisme en het syndroom van Gilles de La Tourette. Op school werd hij geplaagd om zijn tics. Op gegeven moment is hij met zijn familie van Hongkong naar Canada geëmigreerd, omdat daar meer behandelingsmogelijkheden waren. Na zijn studie anthropologie en fotografie is hij gaan schilderen. Hij was autodidact maar maakte via internet de kunstgeschiedenis snel eigen. Als een spons zoog hij invloeden van bekende kunstenaars op als Van Gogh, Matisse,  Kimt, Munch, De Kooning en ook traditionele Chinese schilderkunst. Wong was een artistieke omnivoor en herkauwde al deze informatie om tot een eigen, persoonlijke stijl te komen. Hij probeerde van alles uit en vernietigde of overschilderde het gauw als het resultaat niet beviel. Op Facebook postte hij regelmatig zijn werk en hij leerde van het commentaar. 

Studio
Wong kon volgens vrienden goed communiceren in het dagelijks leven, je merkte vaak niets aan hem, maar regelmatig wilde hij helemaal alleen zijn. Teruggetrokken in de studio voelde hij zich op zijn gemak, op zijn gelukkigst. De vloer was bezaaid met tubes , verfpotten en stond vol met min of meer gevorderde werken. Schilderen noemde hij zijn "Last Resort" zijn  'Laatste Toevlucht'. Hij heeft gekozen voor schilderen ipv fotograferen omdat het meer fysiek is. Hij werkte hard in een roes zodat hij alles kon vergeten en de intuïtie de vrije loop kreeg. Het hoge tempo, de harde arbeid, en ongeremde werkwijze hielp hem zich beter te voelen. Verfklodders vaak direct uit de tube werden rap in puntjes en streepjes op zijn canvas gezet. In zijn rusteloze productiedrift kwam hij  soms wel tot zes schilderijen per dag.

Kleur
Zowel Van Gogh als Wong gebruikten felle kleuren. Soms had de kleurkeuze een therapeutische achtergrond: door vrolijke kleuren je eigen gemoed opvijzelen. Ook weet Wong een bepaalde sfeer, stemming, of emotie op te roepen door een specifieke kleur kiezen bijv diep blauw waardoor je al gauw denkt aan de nacht. Het kleurgebruik is op gevoel en naar intuïtie. Wong schilderde veel landschappen met een nietig  figuur in een imposante omgeving van de natuur en staande pal onder een grote maan. Alleen in een overweldigende wereld. Het weidse van het Canadese landschap zal ook een rol gespeeld hebben. Bovenal roepen de werken een sfeer van eenzaamheid, vervreemding en melancholie op, ongetwijfeld een reflectie van Wongs eigen gevoelens. De imaginaire, mysterieuze landschappen zijn niet alleen een artistieke uiting.  De fantasiewereld kan ook dienen als een troostrijk oord waarin de kunstenaar - en ook de kijker-  kan vluchten en zich veilig kan voelen. 

Weg
Zoals de poster al laat zien , lopen er vaak bochtig paden en wegen door zijn schilderijen. Het verwijst naar de hindernissen en bochten die je in het leven moeten nemen. Het pad symboliseert zijn zoektocht en de bestemming is ongewis. Een bijzonder schilderij is 'See you on the other Side'. Een klein figuur staat aan de rand van een enorm meer.  Aan de overkant een huis waar hij naar toe zou willen. Een gevoel van verlangen, isolatie en onbereikbaarheid spreekt er uit. Het huis is even onbereikbaar als het gewone leven lijkt Wong te willen zeggen.  Een rode Phoenix vogel overstijgt deze situatie.

Outsider
Het schilderen gaf Wong troost, en putte er kracht en hoop uit. In die zin werkte zijn kunst als therapeutisch. Maar therapie was niet genoeg voor hem: hij was ambitieus en wilde carrière maken. Al gauw (na 5 jaar) kreeg hij veel succes in de kunstwereld. De erkenning van zijn werk en de voldoening bij de creatie hielp hem maar niet genoeg. Hij bleef zich een outsider voelen. "I see myself in him (=Van Gogh): the impossibility of belonging in this world". Met andere woorden: het lukte Wong niet om er bij te horen. Dat zie je ook aan een zelfportret ('Untitled', inkt ) waar hij zich zelf afbeeldt met masker. Met zijn afgedekte gezicht voelde hij zich buitengesloten in sociale situaties.
En net toen zijn werk tot volle wasdom kwam, was zijn leven al weer voorbij. Je kunt zeggen dat hij in de knop gebroken is. Vrienden, bewonderaars en kunsthistorici betreuren het dat zijn leven niet meer hoofdstukken heeft beslagen, maar zijn dankbaar voor het prachtige oeuvre wat hij nagelaten heeft. De schoonheid daarvan zal anderen inspireren.

Informatie
Expositie tot 1 september 2024  (ticket online reserveren)
Matthew Wong: Painting as a last Resort
Vincent Van Gogh Museum

Bron: Joost van de Hoeven e.a. Painting as a Last Resort Thames & Hudson 2024,   

Copyright afbeeldigen: Pictoright 2023 / Matthew Wong Foundation