De wil om nuttig te zijn helpt me mee te doen aan de maatschappij
Als allround psychiatrisch verpleegkundige in een kliniek werken, terwijl je zelf al lange tijd last van ernstige depressies hebt. Kan dat wel? Kyra (50) doet het al de helft van haar leven en ze is echt niet de enige.
Velen zitten in een vergelijkbare situatie, maar niemand die het weet. Kyra hoopt het taboe daarop te doorbreken en laat zien dat ze ondanks haar depressies aan de maatschappij mee kan doen en veel voor anderen kan betekenen.
Kyra heeft een indrukwekkend CV. Al vijfentwintig jaar is ze werkzaam in de psychiatrie. Maar zo vanzelfsprekend als het er op papier uitziet is het in de praktijk zeker niet. "Werken in de psychiatrie is sowieso al zwaar. Het feit dat ik zelf regelmatig ook last van depressies heb, maakt het alleen nog maar lastiger. Daar mag ik dan ook nog eens niet over praten, want dat willen mijn leidinggevenden niet hebben." Er rust nog steeds een enorm taboe op psychiatrische problematiek. In de maatschappij in het algemeen, maar opvallend genoeg ook in de psychiatrie. "Ik kreeg diverse keren het dringende advies er maar niet op het werk over te praten, terwijl ik weet dat verschillende collega's in een vergelijkbare situatie zitten. Een op de drie mensen die in de psychiatrie werken, kampt zelf ook met die problematiek."
Stigmatisering
Nadat diverse behandelingen met medicijnen niet succesvol waren, heeft Kyra een ECT-behandeling gehad. Dat is een relatief nieuwe en succesvolle elektroshock-therapie waarmee successen behaald zijn in het behandelen van ernstige depressies. Ze heeft hier veel baat bij gehad, maar er openlijk over praten was taboe. "In de kliniek waar ik werkte boden we nota bene die therapie ook aan, maar men mocht niet weten dat ik die behandeling zelf ook heb gehad. Dat kon ik beter verzwijgen. Ik kreeg mijn behandeling in een kliniek in een andere regio om te voorkomen dat ik mijn eigen patiënten tegen zou komen. Toen kwam ik op de locatie waar ik behandeld werd toch een mij bekende patiënt tegen. Dat maakte me nerveus en daardoor ben ik er mee gestopt. Het stigma rondom psychiatrische problematiek en het taboe er over te kunnen praten, maken het veel moeilijker te herstellen en goed te kunnen functioneren. Het moet steeds maar in het geheim. Ik hoop er aan te kunnen bijdragen dat daar verandering in komt. Er zijn zoveel mensen die kampen met dit soort problematiek. Die zouden veel makkelijker kunnen meedoen als het meer geaccepteerd zou worden. Als het normaal wordt er over te praten."
Depressies komen bij Kyra in de familie vaker voor. Ze heeft er zelf sinds de pubertijd last van. De thuissituatie was verre van ideaal en ze ging dan ook al op jonge leeftijd het huis uit. Toen haar vader een eind aan zijn leven maakte kwam ze in een enorme depressie terecht. Het was heel moeilijk daarvan te herstellen. De stigmatisering maakte het alleen nog maar lastiger. "Mensen vinden depressies maar raar. Het is makkelijker te begrijpen als iemand aan een lichamelijke aandoening lijdt. Daar is heel veel aandacht voor. Wat dat betreft zit de psychiatrische problematiek in een rothoekje. Mensen vinden het eng en praten er liever niet over. Dat houdt het taboe in stand."
Nuttig zijn
Haar eigen ervaringen helpen haar wel in haar werk. "Ik denk dat je meer empathie hebt met de mensen die je aan het verplegen bent. Dat je ze beter begrijpt. Dat heeft een meerwaarde. Zo probeer ik iets dat vervelend is in mijn eigen leven te gebruiken om iets goeds voor anderen te doen."
Wat Kyra vooral helpt bij het meedoen is de behoefte nuttig te zijn en mee te draaien in de maatschappij. "Een mens ontleent nou eenmaal ook een stuk identiteit aan zijn werk. De periodes dat het goed gaat kan ik ook echt wel wat. En als ik niet kan werken probeer ik toch sowieso wat te blijven doen, hoe klein ook. Dat kan ik doen in het bedrijf van een vriendin. Ik kan dan op eigen tempo wat dingen doen die me het gevoel geven dat ik toch iets beteken. Iets doen, wat dan ook, is heel belangrijk voor je eigenwaarde."
Op mijn tandvlees
Toch is het wel erg zwaar. Kyra is er eerlijk over. Ze maakt het niet mooier dan het is. "Ik denk dat ik een derde van de tijd ben uitgevallen in al die jaren dat ik dit nu doe. Dan ben ik te ziek om te werken. Dat is heel moeilijk." Maar ze realiseert zich ook dat als ze een derde van de tijd is uitgevallen, ze twee derde van de tijd wel volop heeft gewerkt. "Ik heb zeker goede periodes en dan geeft het heel veel voldoening te kunnen werken en iets voor anderen te kunnen betekenen. Het is een beetje een cirkel. Je werkt, dat is prettig. Maar dit werk kost heel veel energie en daardoor raak je op. Als gevolg daarvan gaat het dan weer mis. Daar schaam je je dan weer voor, omdat je toch weer uitvalt en daar mag je ook nog eens niet over praten. Het is moeilijk daar dan weer uit te komen. Aan de ene kant is het mooi dat ik zoveel heb kunnen werken, maar aan de andere kant vraag ik mezelf ook wel eens af of dit nog wel slim is? Soms loop ik echt op mijn tandvlees."
Het liefst zou Kyra dit werk dan ook vrijwillig doen. "Dan valt de druk weg. Dan moet het niet meer, maar dan mag het. Dan is het ook makkelijker erover te praten als het een keer niet lukt. Maar als ik stop heeft dat natuurlijk ook financiële gevolgen."
Een hoop te winnen
Kyra geeft een mooi en realistisch beeld van hoe het is om mee te doen aan de maatschappij, terwijl je last van psychiatrische problematiek hebt. Geen roze wolken, want zo makkelijk is het niet. Geen sprookjes, want de problematiek is echt niet opeens weg. Maar ondanks alles doet ze wel mee en betekent ze veel voor de mensen die ze daardoor kan helpen. De maatschappij zou nog veel meer kunnen doen om het meedoen voor mensen als Kyra een stuk makkelijker te maken. "Als je goed met mensen omgaat die in de GGZ terecht zijn gekomen, is dat uiteindelijk ook beter voor de maatschappij. Als je iets meer rekening houdt met de situatie van mensen, maak je het ze veel makkelijker om mee te kunnen doen. Dat geldt helemaal voor werkgevers zoals de mijne. Als ik en mijn collega's die in hetzelfde schuitje zitten, over onze problematiek zouden mogen praten op het werk, zou dat al veel meer begrip opleveren voor de situatie waar we in zitten. Juist dat zou het makkelijker maken om mee te kunnen doen. Er valt op dat gebied nog een hoop te winnen."